Eğitim Sayfam

Bir insanın yoksullara yardım edişi hiç kuşku yok ki önemlidir. Fakat çok daha önemli olan, bu insanın yoksullara niçin yardım ettiğidir. Burada acıma hissinden, korkudan veya eylemin sonucunda bir ödül göreceği inancından hareket ediyorsa, bu eylem ahlaki olmaz. Şu halde, ahlaki eylemi belirleyen tek şey, eylemin sonuçları değil de, eyleme karar verdirten ilkedir.

Bu parçaya dayanarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir?

Kant'a göre, ahlaklılığın bilimler kaşısında bir üstünlüğü vardır. İnsanın saygınlığı, değeri ahlaklılıkta bulunur. Bilim, insanın hayvanca yaşamasına engel olmaz . Ancak ahlaksal eylemde bulunma olanağı insana, insan olabileceğini gösterir. Ahlaklılıkla, zamanlılık sınırı aşılıp sonsuzluğa adım atılmış olur. Bundan dolayı herşey ahlaklılığa bağlıdır; din de "ahlakın bir aletidir" yalnızca.

Kant'ın bu görüşünde aşağıdakilerden hangisini savunmaktadır?

Normal koşullarda otobüse binmenin ahlaki yönü yoktur. Fakat otobüse binerken, şoförün dalgınlığından yararlanıp bilinçli olarak bilet atmazsak, eylem birden bire ahlaki bir boyut kazanır. İşte ahlaki eyleme bu çerçeve içinde baktığımızda, bu eylemin bir kaynağı olduğunu, onun belli bir şekilde ortaya konduğunu ve bir takım sonuçları olduğunu görürüz.

Bu parçada aşağıda verilenlerden hangisi savunulmaktadır?

İnsan, doğası gereği yalnız başına var olamayan, ancak başka insanlarla birlikte bir toplum içinde yaşayabilen bir varlıktır. İnsan yalnızca kendi eylemlerinden değil, bir toplum içinde kendileriyle birlikte yaşadığı diğer insanların eylemlerinden de etkilenir. Bu nedenle insan, başka insanların eylemlerinin kendisini olumlu bir biçimde etkilemesini istiyorsa, kendi eylemlerinin de başka insanları olumlu bir biçimde etkilemesine çalışmalıdır.

Bu parçada aşağıdaki görüşlerden hangisi vurgulanmaktadır?

Ahlakın geçmişi oldukça eskilere gider. Nitekim bir toplumun oluştuğu her yerde, bu toplumdaki insanların davranışlarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen bir takım kurallar olmuştur. İşte bu kurallar belli bir ahlak sistemini meydana getirir. Öyleyse, ne kadar ilkel olursa olsun en eski toplumlar için bile, o toplumdaki insanların eylemlerini belirleyen bir kurallar sisteminden, yani ahlaktan söz edilebilir.

Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir?

Bazı filozoflara göre ahlak ile hukuk arasında zorunlu bir ilişki yoktur. Bir kısım eylemler vardır ki, tümüyle yasaldır; fakat bu eylemlerin ahlaki bir değer taşıyıp taşımadıkları tartışılabilir. Örneğin, bir zamanlar kölelik, yani bir insanın başka bir insanın kölesi olması yasayla onaylanır, kölelikten kaçıp kurtulmak isteyen kimseye yasa engel olurdu. Oysa, her insanın özgür ve diğer insanlarla eşit olduğu olgusu, bir çok ahlak sisteminin en temel ve en önemli ilkesidir.

Buna göre ahlak ve hukuk ilişkisiyle ilgili olarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir?

Sartre'a göre insan, dünya içinde kaybolmuş ve atılmış olarak saçma bir yaşam sürmektedir. Tanrı'nın varlığını kabul etmediği için insanın belirlenmiş bir özü yani yazgısı yoktur. İnsan bu dünyada kendini özsüz olarak bulur. Fakat kendi özünü gerçekleştirecek özgürlüğe sahiptir. Bu nedenle özünü gerçekleştirmek zorundadır. Başka bir söylemle, insan özgürlüğe mahkumdur.

Sartre'ın bu görüşünden aşağıda verilenlerden hangisine ulaşılabilir?

Mill'e göre ahlakın iki temel kuralı vardır: Birincisi, "Başkalarının size yapmasını istediğiniz şeyi siz de yapın." İkincisi, "Başkalarını kendiniz gibi sevin." Ona göre her aklı başında kişi insanlığı düşünmek ve insanlığın geleceğini tartışmak zorundadır.

Mill bu düşüncesinde aşağıda verilenlerden hangisini savunmaktadır?

Kant, bireyin çıkarına dayanan ahlak anlayışına karşıdır. O, ahlakın kaynağını insanların varlığını aşan bir dış ilkede bulmaz. İnsan kendi yasasını kendisi koyar ve kendi koyduğu yasaya uyulmasını ister. Ona göre bu, insanın kendi özgürlüğüdür.

Bu parçaya göre Kant, ahlaki değerlerin kaynağını aşağıdakilerden hangisine dayandırır?

Tutkularının esiri olan insan, köledir; oysa insan aklıyla davrandığı, doğadaki zorunluluğu ve kendisini bildiği zaman özgürleşir. Gerçek bilgiden başka bir şey olmayan erdem, hem bir güç hem de özgürlüktür. Buna göre ahlakta temel amaç düşünce ve akıl ile tutkuları yenmedir. Ahlaki hayat, aklın tutkulara karşı savaşıdır, amacı da insanı özgür olmayış durumundan özgür olma durumuna yükseltmektir.

Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Eylemlerine özgürce ve kendi seçimleriyle karar veremeyen bir kimsenin, bu eylemlerin hesabını verebilmesinden, onların sonuçlarını üstlenebilmesinden söz edilemez. Bu anlamda bir çocuğun ya da bir akıl hastasının sorumluluğundan söz edilemez; çünkü onlar eylemlerine özgürce, kendi seçimlerine göre karar verebilme olanağı verecek bir zihinsel olgunluktan yoksundur.

Bu parçadaki görüşler aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir?

- İyi, insan iradesinin akla dayalı bir seçimi sonucunda değer verdiği, yararlı bulduğu şeydir.

- Özgürlük, insanın kendi koyduğu kurallara göre, kendi istek ve seçimlerine göre davranabilmesidir.

Buna göre iyiliğin ve özgürlüğün temelinde aşağıdakilerden hangisi bulunmaktadır?

İnsan eylemleri üzerine yoğunlaşan ahlak felsefesinin temel soruları şunlardır: İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür? Ahlaki eylemin amacı nedir? Ahlaki yargının niteliği nedir? Ahlaki eylemde neye karşı sorumluyuz? Kişi vicdanı karşısında evrensel ahlak yasası var mıdır?

Bu sorulardan hareketle ahlak felsefesinin aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir?