Eğitim Sayfam

"Ne zaman önemli bir toplantı için beyaz gömlek giysem bütün çabama karşın yine de üzerime yemek sıçratıyorum ." diyen biri belki telaşlandığı, aşırı gayret sarf ettiği için gerçekten üzerine yemek sıçratıyordur. Belki de başka renk gömlek giydiğinde de üzerine yemek sıçratıyor ama onu fark etmiyordur.

Bu parça aşağıdaki kavramlardan hangisine örnek oluşturur?

Korku filmlerinde ürkütücü ya da korkunç bir sahneden hemen önce çalışan parçalara benzer türden bir müzik işittiğimizde, gerginleşebilir ya da kaygılanabiliriz. Çünkü bu tür müziği korkuya yol açan sahnelerle ilişkilendirmişizdir. Böyle olunca da bu tür müziklerden sonraki sahneleri de korkunç olarak algılarız.

Bu parça aşağıdaki kavramlardan hangisi için örnek niteliğindedir?

Birçok insanın aynı anda konuştuğu, güldüğü, gürültülü ve kalabalık bir ortamdaki kişinin, karşısındakinin anlattıkları üzerinde odaklanarak onun söylediklerini anlayabilmesi ve dikkatini ona yönlendirmesinde aşağıdakilerden hangisinin rolü yoktur?

Bir akşamüstü küçük kızımla birlikte eve gidiyorduk. Öğleden beri de ağzımıza lokma koymamıştık. Yolda gün batımının güzelliğini gösterdiğimde, kızım şöyle dedi: "Evet, mavi bir tabak üstündeki kızarmış bir böreğe benziyor."

Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi çocuğun algılamasını etkilemektedir?

Gözler, kulaklar, burun, dil ve parmak uçları temel olarak pasif alıcılardır. Uyarıcıları hiç yorum yapmadan beyindeki görme, işitme, koklama vb. işlem merkezlerine iletirler. Bir şey görüldüğünde, gözler, o şeyin güzel ya da çirkin olduğunu anlamaz, sadece görüntüyü beyne aktarır. Görüntü hakkında estetik bir yargıya varan, ona güzel ya da çirkin diyen zihindir. "Güzellik, bakanın gözündedir." denildiğinde aslında "Bakanın zihnindedir." denilmiş olur. Göz, bir Picasso resmi ile şeker ambalajı arasındaki farkı bilmez.

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

Okumayı yeni öğrenen bir ilköğretim öğrencisi, evde gördüğü elektrik faturasını okur. Bunu annesine, anneannesine, halasına okutmak ister. Hepsi sonra okuruz der. Son olarak dedesine okutmayı dener, o da sonra okurum deyince, çocuk: "Ama bugün okumalısınız, son okuma tarihi bugün." der.

Çocuğun "son okuma tarihi" yazısını büyüklerinden farklı algılayışı aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

Bir İtalyan soylusu, denizi hiç görmemiş birinin şaşkınğına tanık olmak istemiş; taşralı, yoksul bir halatçıyı alıp Napoli Körfezi'ne götürmüş. Körfeze vardıklarında, gökle denizin o kocaman, muhteşem mavi gülüşünün buluştuğu yerde yoksul halatçı, gözünü gemi direkleri, zincirleri, halat ve palamarlar yığınının ortasına dikmiş. Yüzü keyifli bir şaşkınlıkla aydınlanmış ve dayanamayarak "Ne çok halat var!" diye haykırmış.

Bu parçada halatçının tepkisi aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir?

Masaya bakıyorum açmış çiçekler görüyorum. Aynı yerin fotoğrafını çekiyorum. Fotoğrafa baktığımda ise çiçeklerin dışında saksıyı, masa örtüsünü, saksının dibinin kireçli, örtünün de düzensiz olduğunu fark ediyorum.

Parçada anlatılan durumda aşağıdakilerden hangisinin rolü yoktur?

İki arkadaş bir kentin kalabalık kaldırımlarında yürüyormuş. Ansızın bir tanesi olduğu yerde durup yanındakine, "Duyuyor musun? Bir ağustos böceği ötüyor." demiş. Arkadaşı şaşkın, dikkatle çevreyi dinlemiş. "Ben duymuyorum; ama bu gürültülü trafikte zaten nasıl duyulabilir, imkansız değil mi?" diye sormuş. Ağustos böceğini duyan, "Ben bir zooloğum, nasıl duymam!" yanıtını vermiş.

Bu parçada anlatılanlar, aşağıdakilerden hangisinin algı üzerindeki etkisine örnektir?

Araba kullanan sürücülerin, karşıdan gelen aracın hız ve mesafesini algılamaları farklıdır. Bir araştırmada, kamyon sürücülerinin, otomobil sürücülerine göre, hızı daha düşük, mesafeyi de daha uzun olarak algıladıkları bulunmuştur. Bu durum, kamyon sürücülerinin ağır tonajlı araç kullanmalarına ve genellikle yavaş gitmelerine bağlanmıştır.

Bu parçaya dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

Bir laboratuvar ortamında, aynı yaştaki iki çocuğa birbirinden çok az farklı iki ses kulaklıktan dinletilmiş, çocuklardan biri bu seslerin farklı olduğunu söylerken öteki aynı olduğunu belirtmiştir.

Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

Bir organizma çevresindeki belirli bir uyarıcıya normal olarak beklenenin üstünde tepki gösteriyorsa, bu uyarıcıya "duyarlı"dır.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde belirtilen durumda "duyarlılık" söz konusu değildir?

Karla kaplı bir ortamda siyah tavşanlar, beyaz tavşanlardan daha kolay fark edilir.

Bu durum, algı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi için bir kanıt olabilir?

Sevdiklerimizin olumsuz yanlarını, sevmediklerimizin de olumlu yanlarını görmekte güçlük çekeriz.

Bu durum, insanlar arası ilişkilerde aşağıdakilerden hangisinin önemini ortaya koymaktadır?