Eğitim Sayfam

Kromozom: DNA’nın çeşitli özel proteinlerle bir araya gelmesiyle oluşan yapıdır.

Gen: Canlıya ait kalıtsal özelliklerin taşındığı DNA parçalarıdır.

Nükleotid: DNA’ nın yapısında bulunan temel yapı birimleridir.

DNA: Hücrenin yönetici molekülüdür.

Açıklamalarıyla birlikte verilen kavramların küçükten büyüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?

Aralarında kan bağı bulunan kişilerin evlenmesine akraba evliliği denilmektedir. İnsanlardaki kalıtsal hastalıkgenleri anne ve babalarından gelmektedir. Kalıtsal hastalık geni taşıyan kişinin yakın akrabalarında da aynıhastalık geninin bulunma ihtimali, akraba olmayan kişilere göre daha yüksektir. Bu nedenle akraba evliliğiyapan kişilerde kalıtsal hastalık geni varsa doğacak bireylerin hasta olma ihtimali daha yüksektir.Derste akraba evliliğini anlatan öğretmenin yukarıdaki ifadeleri kullanması üzerine; anne ve babası akraba evliliği yapmış olan Tuğba, öğretmenine; öğretmenim benim babam renk körü ama annem renk körü değil, ben renk körü değilim ama erkek kardeşim renk körü ‘’Bunun nedeni nedir?’’ diye sormaktadır.

Öğretmen aşağıdaki cevaplardan hangisini vermiş olabilir?

Dünya’nın 21 Aralık, 21 Mart, 21 Haziran ve 23 Eylül tarihlerinde Güneş’in etrafındaki konumları aşağıdaki görselde verilmiştir. 21 Aralık tarihinde Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye eğik olarak gelirken, 21 Haziran tarihinde ise Kuzey Yarım Küre’ye dik veya dike yakın olarak gelir.

Şekildeki aynı miktar buzlar Dünya N ve L konumlarında iken oğlak dönencesi üzerinde bulunmaktadır. (Sadece Güneş ışınlarının Dünya’ya gelme açısı dikkate alınacaktır.)

Verilenlere bilgilere göre ;

1. Dünya N konumunda iken Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik olarak geleceğinden Güney Yarım Küre’de bulunan buz miktarı biraz azalır ya da hiç azalmaz.

2. Buzun farklı miktarlarda azalması Dünya’nın şekildeki konumlarına bağlı değildir.

3. Dünya L konumunda iken buz miktarı hiç değişmez.

ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğru olabilir?

12 Ekim 2018: İstanbul’da Cuma günü gökyüzü kapalıyken, sağanak yağmur yağıyor. Gündüz sıcaklık 23 dereceye kadar çıkarken en düşük sıcaklık 16 derece oluyor.

13 Ekim 2018: Hafta sonu İstanbul’da gökyüzü kapalı olurken, sağanak yağmur etkisini göstermeye devam ediyor. En yüksek sıcaklık 22 derece,  en düşük sıcaklık 16 derece oluyor.

14 Ekim 2018: Pazar günü gökyüzü kapalı olmaya devam ederken, sağanak yağmur yağmaya devam ediyor. Sıcaklık gündüz 22 derece, en düşük sıcaklık 15 derece oluyor. Nem oranı yüzde 76-86 arasında olacağı tahmin ediliyor.

Yukarıda İstanbul ilinin üç günlük hava tahminleri verilmiştir. Buna göre hava olayları ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

Aşağıda tanımları verilen kavramların örnekleri hangisinde doğru verilmiştir?

Aşağıda DNA molekülünün 1. zincirini oluşturan nükleotidler sembollerle gösterilmiştir.

DNA molekülünün 2. zincirindeki nükleotidlerin dizilimi aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?

Palyaço balıklarının koloni şeklinde yaşayan anaerkil bir toplumsal düzeni vardır. Kolonide baskınlığı belirleyen şey vücut büyüklüğüdür; koloninin başı en büyük olan dişidir. Ayrıca grubunun lideridir, ikinci büyük balık ise erkektir. Grupta kalan diğer küçük balıklar üreme organları olmayan ve üremeyen balıklardır. Dişi balık ölürse en büyük ikinci balık olan erkek balık kilo alarak cinsiyet değiştirip dişi olarak koloninin başı olur. Üremeyen balıklar içinde en büyük olan irileşip cinsel organ açısından gelişip koloninin ikinci balığı ve koloninin üreme erkeği olur.

Bu bilgileri okuyan Mahmut adlı öğrenci şu yorumlarda bulunmuştur.

1.Palyaço balıklarının ölen koloni liderindensonra ikinci büyük olan erkek balığın irileşipcinsiyet değiştirmesi modifikasyondur.

2.Palyaço balıklarının dış etkiyle kalıtsalbilgisini değiştirmesi mutasyondur.

3.Palyaço balığının cinsiyet değiştirmesindehem irileşip dişi ürüme sistemlerinigeliştirmiş olması hem de koloni başınınölmesi neden olmuştur.

Öğrencinin yorumlarından hangisi ya da hangileri doğrudur?

Homozigot sarı tohumlu bir bezelye ile heterezigot sarı tohumlu bir bezelye aşağıdaki gibi çaprazlanıyor.

Bezelyelerde sarı renk geninin yeşil renk genine baskın olduğu biliniyor.

Buna göre;

1.Oluşan bireyler arasında çekinik olarak yeşil tohum genini taşıyan bireyler vardır.

2.Çaprazlama sonucu oluşan bireyler homozigot çekinik karakterde olabilir.

3.Oluşan bireylerin hepsi sarı tohumlu olabilir.

verilenlerden hangisi veya hangileri oluşan bezelyelerin özelliklerinden olabilir?

Fen bilimleri öğretmeni derste öğrencilerine askerlerin kıyafetlerinin yeşil ve kahverengi renklerde olduğunu ve zeminle aynı renk olup düşmanları tarafından fark edilmediğini söylemiştir. Canlıların da yaşadıkları ortama uyum sağlayabilmek için bazı kalıtsal değişimler gerçekleştirdiğini ve buna adaptasyon denildiğini söylemiştir. Sınıftaki öğrencilerden bazıları konu ile ilgili aşağıdaki örnekleri veriyorlar.

Azra: Kutupta yaşayan hayvanların post renklerinin genellikle beyaz olması.

Yiğit: Çuha bitkisinin çiçeklerinin ortamsıcaklığına göre farklı renklerde olması.

Aras: Bukalemunun bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi.

Buna göre verilen örneklerden hangisinin verdiği örnekler öğretmenin tanımına uymaz?

Dünya’nın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak’tır ve bu tarihte güney yarım kürede yaz mevsimi yaşanır. Dünya’nın güneşe en uzak olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur ve bu tarihte güney yarımkürede kış mevsimi yaşanır.

Bir yarım kürede ışığın gelme açısı yaşanacak mevsimi belirler. Güneş ışınları dik gelirse yaz mevsimi eğik açılarla gelirse kış mevsimi yaşanır.

Bu bilgiler ışığında aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

Kyoto Protokolü, sera etkisi yaratan gazların salımlarını (emisyon) kısmak üzere sanayileşmiş ülkelere çeşitli hedefler belirleyen uluslararası bir anlaşmadır. Birleşmiş Milletler (BM), sanayileşmiş ülkelerin 2010 yılı için belirlenen hedeften fazlasıyla saptığını söylerken, 2010'daki salım oranının, 1990'dakinin % 10 üzerinde olacağını tahmin etmektedir.

Yukarıdaki bilgiler göz önüne alındığında hangisi Kyoto protokolüne uygun hamle değildir?

Bir insanın karaciğer hücresindeki DNA’nınkendini eşlemesi gösterilmiştir.

8-B sınıfından Ahmet DNA’ nın eşlenmesi sırasında gerçekleşen olayları aşağıdaki gibi sıralamıştır.

1.Eski nükleotitlerle yeni nükleotitler arasında hidrojen bağları kurulur.

2.Zincirdeki eski nükleotitlerin karşısına yeni nükleotitler yerleştirilir.

3.Zayıf hidrojen bağları koparak zincir yarı korunumlu olarak açılır.

4.Böylece birbirinin aynısı yeni zincirler oluşur.

Fakat Ahmet eşlenme sırasında meydana gelen olayların sırasını yanlış söylemiştir.

Buna göre Ahmet'in cümleleri sırasıyla nasıl olmalıdır?

DNA ile ilgili son zamanlarda ortaya çıkan en önemli gelişmelerden biri de gen klonlanmasıdır. Gen
klonlanmasında önemli olan temel faktör genin kopyalanmasıdır. Günümüzde bu yöntem daha çok bakteriler üzerinde denenmektedir. Bunun sebeplerinden biri bakterilerin çok hızlı çoğalması ve olumsuz koşullara dayanıklı olmasıdır.

Aşağıda görselde bir bakteriden alınan genin klonlanma aşamaları verilmiştir. 

Buna göre gen klonlanmasıyla ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?

DNA hücreyi yöneten ve kalıtsal özellikleri yapısında bulunduran bir moleküldür. DNA çift zincirli ve sarmal
bir yapıya sahiptir. Ayrıca nükleotidler DNA’nın temel yapı birimleridir.

Buna göre DNA’nın 1. zincirinde bulunan Guanin nükleotidinin karşısına gelecek nükleotidin yapısı
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Hava durumu, dar bir bölgede görülen ve değişkenliği fazla olan hava olaylarına denir. Hava olaylarını
araştıran ve bizlere havadaki değişimlerle ilgili bilgi aktaran kişiler ise meteorolog olarak adlandırılır.
Aşağıda verilen Tablo-1 de bir meteoroloğun Ceylanpınar ilçesi için yaptığı 4 günlük sıcaklık tahmini
gösterilmiştir. Tablo-2 de ise aynı günlerde Ceylanpınar’da görülen sıcaklıklar gösterilmiştir.

Yukarıda verilen tablolara göre;

1. Yukarıdaki tablolara bakıldığında ancak meteorologlar hava olaylarıyla ilgili tahminde bulunabilir sonucuna ulaşılır.

2. Sadece 1 gün için meteoroloğun yaptığı tahmin doğrudur.

3. Çarşamba günü için hava tahmini beklenenden daha sıcak olmuştur.

verilen ifadelerinden hangileri doğrudur?

Dünya kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş’in etrafında da dolanmaktadır. 

Dünya Güneş’in etrafında belirli bir yörüngede dolanırken Güneş’ten gelen ışık ışınlarının Dünya’ya dik veya dike yakın geldiği bölge de değişiklik gösterir.

Yukarıda verilen görsel ile ilgili;

1. Şekil 2 de sıcak bölgelere göç etmek isteyen bazı göçmen kuşlar ülkemize göç etmeye başlar.

2. Şekil 1 ve Şekil 2 de Dünya ve Güneş’in konumlarına bakılırsa bu tarihlere gün dönümü tarihleri denir.

3. Şekil 1 de Güney Yarım Küre’de gündüzler uzamaya geceler kısalmaya başlar.

ifadelerden hangileri doğrudur?

Bezelyelerde düz tohumlu olma geni buruşuk tohumlu olma genine baskındır.

Yukarıdaki tabloda düz tohumlu olduğu bilinen iki bezelyenin çaprazlanması sonucu oluşan bezelyelerden birinin genotipi verilmiştir.

1. Çaprazlanan bireylerin her ikisi de melez baskındır.

2. Çaprazlanan bireylerde olmayan bir fenotip yeni nesilde oluşamaz.

3. Oluşan bireyler %75 ihtimalle düz tohumlu olur.

Verilen bilgiler ışığında yapılan yorumlardan hangileri doğrudur?

Fen bilimleri öğretmeni derste kalıtsal hastalıklar ile ilgili bilgi verirken öğrencisi parmak kaldırarak şöyle bir soru yöneltir.

Öğrenci: Öğretmenim ilk atalarımızı göz önüne alırsak, günümüzde bulunan kalıtsal hastalıklara neden olan genler ilk atalarımızda da var mıdır?

Öğretmen: Araştırmalarımıza göre kalıtsal hastalığa neden olan genler ilk atalarımızda yoktur.

Öğrenci: Öğretmenim peki neden günümüzde bu hastalıklar görülüyor.

Öğretmen: …………

Bu diyaloğa göre öğretmen aşağıdakilerden hangisini söylemiştir?

The Sun gazetesinin bir haberine göre Güney Londra’da yaşayan Nijerya asıllı siyahi bir çiftin beyaz tenli, sarışın ve mavi gözlü bebekleri olmuştur. Haberle ilgili olarak İngiltere’nin önde gelen genetik uzmanlarının verdiği bilgiye göre çiftin bebeklerinin beyaz tenli ve sarı saçlı olmasının albinoluktan kaynaklamadığı ve DNA testinde bebeğin ailesinin % 100 bu çift olduğu açıklanmıştır.

Bu habere göre çocuğun beyaz tenli olma nedeni hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

Dişi bireylerin taşıdığı eşey kromozomları XX, erkek bireylerin taşıdığı eşey kromozomlar ise XY’ dir. Döllenme sırasında anne ve babadan gelen birer eşey kromozomu yan yana gelerek çocuğun cinsiyetini belirler.

1. Çocuğun cinsiyetini kimden gelen eşey kromozomu belirler?

2. İki kız bir erkek çocuğu olan bir ailenin dördüncü çocuklarının cinsiyetinin kız olma ihtimalı % kaçtır?

Verilen bilgilere göre yukarıdaki soruların doğru cevapları nasıl olmalıdır?