Eğitim Sayfam

Birinci Dünya Savaşı öncesinde Avrupa’da yaşanan gerginlik ve çekişmeler devletlerin iki büyük blok hâlinde gruplaşmasına neden oldu. Osmanlı Devleti ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu’nun yönetimi altında yaşayan milletler bağımsızlıklarını kazanmak için harekete geçmişti. Rusya ise Slav ırkından olanları bir araya getirerek balkanları da içine alacak büyük bir imparatorluk kurmak ve sıcak denizlere inmek istiyordu. İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti’nin tarafsız kalmasını savaşa katılmamasını istemişti. Osmanlı Devleti bu gibi nedenlerle Almanya ile yakınlaşarak siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemiştir.

Buna göre;

I.  Panslavizm politikası ile Rusya’nın balkanlarda etkinliği artmıştır.

II.  Almanya Osmanlı Devleti’nin petrol kaynaklarından yararlanmak istemiştir.

III.  Rusya, İstanbul ve boğazları ele geçirmeyi amaçlamıştır.

yargılarından hangisi ya da hangileri Osmanlı Devleti’nin Almanya ile yakınlaşma sebebi olarak gösterilemez?

20. yüzyılın başlarında İtalya ve Almanya’nın güçlenerek Avrupa’daki dengeyi bozmaları İngiltere ve Fransa’yı endişelendiriyordu. İngiltere özellikle zengin bir ham madde kaynağı ve pazar olarak gördüğü Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın kontrolüne girmesini istemiyordu. Bu nedenle uzun zamandır izlediği Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma siyasetinden vazgeçmiş ve zengin petrol yataklarının bulunduğu Orta Doğu’yu ele geçirme çabası içine girmişti.

 Paragrafa göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?

“Efendiler, 1919 yılı içinde, ulusal girişimlerimize karşı başlayan iç isyanlar, süratle memleketin her tarafına yayıldı. … Alevlenen karışıklık ateşleri, bütün memleketi yakıyor, hainlik, cehalet, kin ve bağnazlık dumanları bütün vatan göklerini karanlıklar içinde bırakıyordu. İsyan dalgaları Ankara’da karargâhımızın duvarlarına kadar çarptı. Karargâhımızla şehir arasındaki telefon ve telgraf hatlarını kesmeye kadar varan kasıtlar karşısında kaldık.’’

 Mustafa Kemal’in bu sözlerinin;

I. Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması

II. İstiklal Mahkemelerinin Kurulması

III. Büyük Millet Meclisinin açılması

durumlarından hangilerinin gerekçesi olduğu söylenebilir?

Damat Ferit Hükûmeti ve İtilaf Devletleri, Millî Mücadele hareketini sonlandırmak, Anadolu’da tekrar kendi otoritelerini kurma amaçlarına ulaşabilmek için ülkenin farklı yerlerinde Büyük Millet Meclisine karşı ayaklanmalar çıkardılar.

Bu ayaklanmaların çıkmasında aşağıdaki sebeplerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?

Büyük Millet Meclisi'nin amacı; tam bağımsızlığı, vatanın bütünlüğünü ve ulusal egemenliği sağlamaktı. Bu amaçları gerçekleştirmeye çalışan Büyük Millet Meclisine karşı İstanbul Hükûmeti’nin tavrı giderek değişmişti. İstanbul Hükûmeti, Büyük Millet Meclisini ve onunla birlikte ulusal kurtuluş hareketini yok etmek için halkı kışkırtarak, Anadolu’nun birçok yerinde Büyük Millet Meclisine karşı ayaklanmaların çıkmasında etkili oldu. Büyük Millet Meclisinin ayaklanmalara karşı alınan önlemlerden biri, 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılmasıydı. Bu kanuna göre Büyük Millet Meclisi, ulusu temsil eden en üstün kuruluş olduğu için ona karşı söz, yazı ve hareketleriyle saldırıda bulunanlar ve ayaklananlar vatan haini sayılacaktı.

 Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılma gerekçeleri arasında gösterilemez?

I. İstiklal Mahkemeleri üyelerinin meclis içinden seçilmesi

II. Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun mecliste kabul edilmesi

III. Meclisin Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi'ye Millî Mücadele’yi destekleyen fetvalar yayınlatması

Yukarıdakilerden hangileri Büyük Millet Meclisine karşı çıkan isyanların bastırılmasında meclisin yargı yetkisini kullandığına kanıt olarak gösterilebilir?

Mustafa Kemal, Samsun’a doğru yol alırken milletinden ve vicdanından aldığı ağır bir görevi de yüreğinde taşıyordu: Vatanı içine düştüğü felaketten kurtarmak için milleti harekete geçirmek… Kendini vatanı ve milleti için sorumlu hisseden Mustafa Kemal Paşa’nın kafasında Anadolu’nun bir köşesi değil her köşesi vardı.

Buna göre, Mustafa Kemal’in işgallere karşı giriştiği mücadelede aşağıdakilerden hangisini benimsediği söylenebilir?

· Sivas Kongresi’nde alınan kararları halka duyurmak, içte ve dışta kamuoyu oluşturmak için Millî Mücadele’nin ilk yayın organı olan İrade-i Millîye gazetesi çıkarıldı.

· Mustafa Kemal Ankara’ya gittikten sonra Millî Mücadele’nin resmî yayın organı olan Hâkimiyet-i Millîye gazetesinin çıkarılmasını sağladı.

· Millî Mücadele’yi içte ve dışta savunmak, bazı çevrelerin yürüttüğü yalan haberlere karşı halka gerçekleri anlatmak için 6 Nisan 1920'de Anadolu Ajansı kuruldu.

 Bu durumlar Millî Mücadele sürecinde aşağıdakilerden hangisinin önemini ön plana çıkarmaktadır?

Mustafa Kemal, Havza’da halkın büyük ilgisiyle karşılaşmıştı ve Samsun’da olduğu gibi burada da millî bilinci uyandırma çalışmalarını sürdürdü. Şehrin ileri gelenleriyle karargâhında yaptığı toplantıda onlara vatan toprağının taksim edilişine karşı direnmenin gerekliliğini “Düşman bizi öldürmek niyetinde değildir. Düşmanın niyeti bizi diri diri gömmektir. Şimdi çukurun tam kenarında bulunuyoruz. Son bir gayretle kendimizi kurtarmamız mümkündür. Zaten başka bir imkân yoktur.” sözleriyle ifade etmiştir. Havzalılar da bu aydınlatıcı konuşmanın ardından bir "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" kurdular.

 Paragraftaki bilgilerden hareketle aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914’te başlayıp, 11 Kasım 1918’de sona ermiştir. Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı’na savaşın başlangıcından dört ay sonra girmek zorunda kalmış ve bu durum genel olarak bütün İtilaf Devletleri ile karşı karşıya kalacağı bir durum yaratmıştır. 2 Kasım’da Karadeniz olayı nedeni ile Çarlık Rusya’sının, ardından 5 Kasım 1914’te İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etmeleri karşısında Osmanlı da 11 Kasım’da İtilaf Devletlerine savaş ilan etmiştir. Savaş ilanı dışında yine Osmanlı İmparatorluğu İngiltere - Fransa ve Çarlık Rusya’sı idareleri altında yaşayan Müslüman halkları etkilemek ve böylece İtilaf Devletlerini zayıflatmak için Padişah V. Mehmet tarafından Müslüman dünyasının Halifesi unvanı ile “Cihad-ı Ekber” ilan edilmiştir.

Parçaya göre aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?

Yakınçağın başlarından itibaren Osmanlı Devleti, sanayileşmelerini tamamlayan büyük devletlerin hedefi haline gelmiştir. Herhangi bir Avrupalı devletin, Osmanlı coğrafyasındaki bir mevkii işgal etmesi Osmanlı Devleti’nin çökmesini hızlandırabilirdi. Ancak bu durum Avrupa’daki güçler dengesini de değiştirebilirdi. Dünyadaki mevcut düzenin değişmesini arzu etmeyen Avrupalı devletler, Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması yönünde politikalar geliştirdiler.

Avrupalıların Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü koruma politikasından vazgeçmesinde;

I.Avrupalı devletler arasında yaşanan çıkar çatışması,

II.Bağımsızlık fikriyle hareket eden ulusların kendi geleceğini belirleme fikri,

III.Osmanlı Devleti aleyhine yapılan gizli antlaşmalar

gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?

19. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı Devleti günden güne gerilerken Avrupa devletleri göz kamaştırıcı bir şekilde güçlenmişlerdi. Avrupa’da yaşanan siyasi, ekonomik ve sosyal alanlardaki gelişmeler Batılı devletlerin takip edecekleri siyaseti de tabii olarak şekillendirmiştir. Bu itibarla Avrupa devletlerinin siyaset stratejilerini belirleyen anlayışın temel gerekçeleri önceki yüzyıllarda ortaya çıkan Avrupa’daki gelişmelerde aranmalıdır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin Avrupa’nın gelişimine katkı sağladığı söylenemez?

1625’te dünyadaki gelişmeleri iyi gözlemleyen Ömer Talib şu önemli tespitlerde bulunmuştu: “Şimdi Avrupalılar bütün dünyayı tanımayı öğrendiler; gemilerini her yere gönderiyorlar ve önemli limanları ele geçiriyorlar. Eskiden Hindistan, İndüs ve Çin malları Süveyş’e gelir ve Müslümanlar tarafından bütün dünyaya dağıtılırdı. Fakat şimdi bu mallar Portekiz, Felemenk ve İngiliz gemileriyle Frengistan’a taşınıyor ve oradan bütün dünyaya dağılıyor.  Kendilerinin ihtiyaç duymadıkları şeyleri İstanbul’a ve diğer İslâm ülkelerine getiriyorlar ve fiyatının beş katına satıp çok para kazanıyorlar. Bu nedenle İslâm ülkelerinde altın ve gümüş azalmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu Yemen kıyılarını ve oradan geçen ticareti ele geçirmelidir, aksi halde çok geçmeden, Avrupalılar İslâm ülkelerine hükmedeceklerdir.”

Ömer Talib yukarıdaki düşüncesi ile Avrupa’da meydana gelen hangi gelişmenin Osmanlı Devleti’ne olumsuz etkisinden bahsetmektedir? 

Sanayi İnkılabı İngiltere’de gerçekleşmiş ve oradan dünyaya yayılmış olmasına rağmen Avrupa kıtası gelişmiş sanayi işletmeleri için gerekli olan hammadde ihtiyacını karşılayacak imkâna sahip olamamıştır. Bu sebeple sanayileşmiş Avrupa devletleri, gerekli olan hammaddeyi temin etmek ve mümkün olduğunca ucuza mal etmek için kaçınılmaz olarak Avrupa kıtası dışına yönelmişlerdir. Ayrıca gittikçe büyüyen işletmelerin ürettikleri mallar iç pazarların ihtiyacından daha fazla olmuştur. İşletmeler kapasitelerini düşürmeden üretilen sanayi ürünlerini dış pazarlarda tüketilebilirdi. Bu anlayış ve gereklilik sanayileşmiş ülkelerin politikalarına da yansımıştır.

Anlatılanlara göre sanayileşmesini tamamlayan ülkelerin aşağıdaki politikalardan hangisine yöneldiği söylenebilir?

Sarıkamış civarında hareket eden Rus ordusunu kıskaca almak ve o bölgeyi güçlendirmekle görevli olduğu halde harekât esnasında esir düşen İhsan Paşa, kuvvetlerinin gerek top gerek makineli tüfekle iyice donatılmış olduğunu, harekât esnasında askerlerinin tam bir gayret içerisinde bulunduğunu, mağlubiyetlerinin başlıca sebebinin iklim şartlarından kaynaklandığını, ordusundan ancak altı bin kişinin Sarıkamış’a ulaşabildiğini söylemiştir.

Buna göre Osmanlı kuvvetlerinin Sarıkamış’ta yenilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

I. Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletlerinin Osmanlı sahilleri bombalaması üzerine Kazım Karabekir Paşa şu tedbirlerin alınmasını istemiştir.

1. Donanma ufuktan görününce halkı durumdan haberdar etmek,

2. Eğer gece ise deniz yönündeki ışıkları söndürmek,

3. Okul, kahvehane veya bunun gibi toplu bulunulan yerlerde halkın toplu bulunmamasını sağlamak,

4. Patlayıcı ve yanıcı maddeleri ortada bulundurmamak.

Kazım Karabekir Paşa bu tedbirler ile,

I.Donanma saldırılarından korunmayı,

II.Kutsal Cihat ilanının alınmasını sağlamayı,

III.İnsan ve bina kayıplarını azaltmayı,

IV.İç karışıklığın çıkmasını engellemeyi,

durumlarından hangilerini amaçladığı söylenebilir?

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı’na girmesi sebebiyle İtilaf Devletleri sömürgelerinde bulunan Müslüman toplulukların, Hilafet makamına olan kesin bağlılıkları sebebiyle her fırsatta Osmanlı Devletinin düşmanları aleyhine ayaklanma çıkarmasından endişe duymuştur.

Buna göre aşağıdaki durumlardan hangisi İtilafların bu endişesini artırdığı söylenebilir?

· Ordunun zahire ihtiyacı için buğday, arpa, yulaf ve un siparişi verilmesi

· Bayram günü satılan bütün günlük gazetelerin parasından bir kısmının seferberlik masrafları üstlenen Hilal-ı Ahmer’e hibe edilmesi

I.Dünya Savaşı öncesi Osmanlı Devleti’nin aldığı yukarıdaki tedbirlere bakarak hangi alanda sıkıntı yaşadığı söylenebilir?

- Almanya; İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmeyi, Osmanlı Devleti de Mısır’ı geri almayı düşünüyordu. Almanya’nın da isteğiyle Osmanlı Devleti, biri Ocak 1915’te diğeri Temmuz 1916’da olmak üzere Süveyş’e iki başarısız harekât düzenledi. İngiltere’nin karşı saldırısıyla cephe kapandı.

- Osmanlı Devleti’nin, Birinci Dünya Savaşı’nda ilk olarak açtığı cephedir. Harbiye Nazırı Enver Paşa; 1878 Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars, Ardahan ve Batum’u alarak Kafkasya üzerinden Orta Asya Türk Dünyası ile birleşmek istiyordu. Ancak kış mevsiminde yapılan Sarıkamış Harekâtı hava koşulları, teçhizat eksikliği, yiyecek ikmallerinin yapılamaması, bölgedeki Ermenilerin bir kısmının Ruslarla iş birliği yapması gibi nedenlerle başarısız oldu.         

Yukarıda yer alan paragrafta Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda savaştığı hangi iki cephe hakkında  bilgi verilmiştir?

Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan ham madde ve pazar arayışı, diğer bir deyişle sömürge arayışı, askerî açıdan güçlü olmayı zorunlu hâle getiriyordu. Bu nedenle devletler silahlanmak için yüksek miktarda paralar harcıyorlardı. Özellikle İngiltere ve Almanya büyük bir yarış hâlindeydi. Diğer taraftan birçokulus, Fransız İhtilali’nin doğurduğu milliyetçilik akımının da etkisiyle hanedana dayalı devlet sistemi yerine ulus haklarına dayalı bağımsız devlet kurmak istiyordu. Ulusal haklarını her şeyin üstünde tutarak savaşma isteklerine haklı gerekçeler yaratmaya çalışan devletler vardı.

Yukarıda yer alan paragrafa verilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir?