Eğitim Sayfam

Daha önce de söylediğim gibi, edebiyatımızda "doğallık" diye adlandırabileceğimiz bir çizgi var. Bu çizgi, Türkiye gerçeklerini konu edinmekte, ama bu gerçekleri sadece "aktarmak" la yetinmektedir. Böyle bir hikayecilik yeni bir şeyler ortaya koymaktan çok gözlemciliğe dayanmaktadır. Türk hikayeciliğinin gelişmesi, kaba doğalcılıktan kurtulmakla mümkün olur. Bu arada, türün biçim özelliklerinde de titizlenmek gerekir.

Yazarın Türk öykücülüğünde gördüğü en önemli eksiklik, aşağıdakilerden hangisidir?

Şiir, sözcük ekonomisidir. Attınız, attınız, geriye bir şeyler kalıyorsa o şiirdir. Gerçekten bir söz atılabiliyorsa ne işi var şiirde? Bir dizede şiirle karşılaşırken bir iki adım ötede damdan düşer gibi oluyorsanız "Ah dostum, ne gereği var şimdi anlam uğruna bu sözlerin?" diyorsanız, bunun şiir olduğu şüphelidir.

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

İnsan olarak, ben duygusal olabilirim; siz de olabilirsiniz. Ama eleştirmen olarak duygusal olmaya hakkımız yok. Kanlı bıçaklı da olsak sanatçıya eserinin hakkını teslim etmek zorundayız. Değerlendirmelerde kimsenin hakkını yememek için "kılı kırk yarmak" gerektiğine inanıyorum. Bunun da bilgisiz olmayacağını hemen söylemeliyim.

Bu parçaya göre bir eleştirmende aranan temel özellik aşağıdakilerden hangisi olamaz?

Edebiyat, yalnız bir yaşama biçimi değil, bir kurtuluş alanıdır benim için. Biri çıkıp: "Herkes için öyle." diyecek. Ama benim için biraz daha fazla öyle. Ayrıca, yalnız bir gereksinim, vazgeçilmez bir şey değil yazı yazmak, bir görünme yeri, sığınma köşesi, kimi zaman pusu, kimi zaman ağlama duvarı. Bunların hepsidir benim için edebiyat. Birçok defa şansızlığımı, yoksulluğumu hiçe saymış, şansızlığımdan nice mizahlar, pırıltılar çıkarmışımdır.

Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?

Marquez'in bir kitabını çevirmeye hazırlanıyordum. Zor bir kitaptı. Yazarın yüzünü görmem işimi kolaylaştırabilirdi. Tesadüfen onu çok iyi ele veren bir fotoğrafını gördüm. Daktilosunun başına oturmuş, saç baş darmadağın, bir eliyle başını kaşıyor, ayakları çıplak... Yazmaya çalışıyor. Bir şip şaktı, poz değil. O resmi görünce, onu hangi Türkçeyle vereceğimi aşağı yukarı tahmin etmiş oldum. Fotoğrafı görmeseydim, o kitabı çevirmeyi göze alamazdım.

Bu parçadaki çevirmenle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

(I) çocukluğumdan beri roman türünde bir şeyler yazmak istiyordum. (II) Nihayet bunu lise bitince gerçekleştirdim. (III) Bugün bakıyorum da onlarca roman olmuş yan yana koyduğum. (IV) Romanlarımda konuyu sınırlamamam üretkenliğimde etkili oldu. (V) Yazarlık hayatı serüven doludur; herkes, her an her türde eser vermeyi düşünebilir. (VI) Otuzlu yaşlarımda bir keresinde şiir yazmayı denedim. (VII) O zaman farkına vardım ki şiir yazmak yetenek istiyor.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istense, ikinci paragraf numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?

Şair, bir söz simyacısıdır. Hani şu, Ortaçağ'da maddeleri altına çevirme sırlarını araştıran kimseler var ya ... Simyacı hiçbir zaman taşı, toprağı altına çevirememiş; ama şair bunu başarmıştır. En yalın bir tema, bir şair elinin dokunuşuyla büyüleniverir; olağanken olağanüstü olur. Nice insanın gözünden kaçanlar şairin dokunuşuyla bir narin gül oluverir.

Bu parçaya göre şairlerin en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

(I) Savlar, eski çağlarda ortaya çıkmış şiirsel söyleyişi etkili olan cümlelerdir. (II) Ele geçen ilk örnekler, hem cümleyi hem de mısrayı andırmaktadır. (III) Savların insanlara öğüt verici özelliği vardır. (IV) Çoğunda ölçü ve kafiye kalıntıları görülür. (V) Savlarda güçlü benzetmeler ve veciz bir ifade özelliği bulunur. (VI) Fazla uzun olmayan ve birçoğu bize tanıdık gelen savlarda o dönem toplumunun anlatım özelliklerinin yansımaları vardır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

Şiirin tanımı gibi gorünen her söz, aslında onun bir tarafına ışık tutmaktadır. Yani her tanım, şiirin bir özelliğini dile getirir, bir bütün olarak şiiri kucaklamaz. Bütün bunlar gösteriyor ki şiirin gerçek bir tanımı olmamıştır ve olamaz da. Şiirle ilgili tanım niteliğindeki sözler de yine şiirin birer yönüyle ilgilidir.

Bu parçada vurgulanmak istenen temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

Şiir, roman, deneme, tiyatro türlerinde verdiği yapıtlarla, çeviri ve incelemeleriyle elliyi aşkın yıldır edebiyatımızın gündeminde yer alan Melih Cevdet Anday'ın temel özelliği, aklın duygulara her zaman baskın çıktığı bir duyarlık ortamında yapıt vermiş olmasıdır. Bu nedenle, hiçbir zaman bir türün belirleyici özelliklerini başka bir türe kaydırmamış, oluşturucu katkılarını, yazdığı türün temel ilkeleri doğrultusunda oluşturmuştur. Öteki türlerde olduğu gibi oyun türünde de "usta" olarak öne çıkmıştır.

Bu parçada, sözü edilen yazarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

(I) İnsan, düşünce gücü ile kendi geleceğini belirler. (II) Düşünce gücünü kullanmayan insanlar çağın gerisinde kalırlar; buna rağmen neden böyle bir gücü kullanmazlar, bu çok şaşırtıcıdır. (III) Düşünce gücünün kullanımında eğitimin önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. (IV) Düşünce gücü, evrene şöyle bir baktığımızda insanı diğer yaratıklardan farklı kılan, üstün kılan muhteşem bir özelliktir. (V) Eğer insan bu özelliğin farkında değilse, bu gücü kullanmıyorsa bunun birçok nedeni olabilir. (VI) Düşünce gücünü kullanmak için belli bir zeka seviyesinde olmak şarttır. (VII) Bu nedenlerin başında aile ortamı, öğrenimi ve çevre faktörlerinin geldiği görülmektedir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

Bir eser yalnız konusu ile değerlendirilseydi, Namık Kemal'in "Vatan" piyesi veya Bartholdi'nin "Özgürlük" heykeli ile hiçbir sanat eseri yarışamazdı. Vatan ve özgürlükten daha büyük, daha kutlu ne olabilir? Oysaki ne "Vatan" piyesindeki kahramanlıklar, ne de "Özgürlük" heykelindeki kocamanlık, içimize gerçek sanat eserlerinin o derin heyecanını dökemiyor. Aksine önemsiz görünen birtakım konular bazen birer şaheser değerindedir. Burada Chardin'in "Natürmortlarını, Van Gogh'un "Eski Pabuçlar"ını nasıl hatırlamam!

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?