Evde oyuncaklarını toplama alışkanlığı olmayan Özgür, yuvaya başladığı ilk gün oynadığı oyuncakları toplayıp oyuncak dolabına kaldırmadığı için öğretmeni tarafından sertçe uyarılmış ve o günden sonra yuvadayken her zaman oyuncaklarını toplamıştır. Ancak Özgür evde yine oyuncakları toplamama alışkanlığını devam ettirmiştir.
Özgür’ün yuvadayken oyuncakları toplamayı öğrenmesi ancak evdeyken toplamama alışkanlığını devam ettirmesi, sırasıyla aşağıdaki süreçlerden hangileriyle açıklanabilir?
Ders zili çaldığı hâlde sınıfa girmeyip bahçede oynamaya devam ettiği için öğretmeninden azar işiten Ayşe, izleyen hafta sonunda gittiği sinemada filmin başlayacağını belirten zilin sesini duyar duymaz annesinin elini tutarak salona doğru koşmaya başlamıştır.
Ayşe’nin sinemada zil sesini duyunca salona doğru koşması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Bir davranışın edimsel koşullanma yoluyla öğrenilebilmesi için bu davranışın pekiştirilmesi, davranışın pekiştirilebilmesi için de en az bir kez yapılması gerekir.
Buna göre, çocuğuna pekiştirme yoluyla paltosunu sağa sola fırlatmak yerine vestiyere asma alışkanlığı kazandırmak isteyen, ancak çocuğu paltosunu hiçbir zaman vestiyere asmadığı için pekiştiremeyen bir annenin aşağıdaki tekniklerden hangisini kullanması gerekir?
“Her gün baklava, börek yense bıkılır.” atasözü öğrenmeyle ilgili aşağıdaki süreçlerden hangisine bir örnek olabilir?
Tıp fakültesini iyi bir dereceyle bitiren Ali, birkaç kez girdiği Tıpta Uzmanlık Sınavında başarısız olmuştur. Ailesinin ısrarıyla bu yıl da sınava başvurmasına rağmen Ali bu sınav uygulaması devam ettikçe hayalini kurduğu dahiliye uzmanlığı eğitimini hiçbir zaman alamayacağını düşünmektedir.
Ali’nin bu düşüncesi aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olabilir?
Bir futbolcu, rakibinin sert bir hareketiyle yere düşmüş ve hakem rakip oyuncuyu oyundan atmıştır. Bu olaydan sonra, bu futbolcu canı yanmış gibi davranarak rakibini oyundan attırabileceğini öğrenmiştir (I). Aynı oyuncu farklı hakemlerin yönettiği diğer maçlarda da kendini yere atarak rakibini oyundan attırmayı denemiştir (II). Bu denemelerde başarısız olan futbolcu sadece rakibini oyundan atan ilk hakemin yönettiği maçlarda bu numarayı denemeye devam etmiştir (III).
Yukarıdaki parçada I, II ve III rakamlarıyla ifade edilen durumlar, sırasıyla aşağıdaki kavramlardan hangileriyle açıklanabilir?
Yalancı emziği bırakma zamanı gelen bir bebek emzik verilmediğinde ağlar. Anne bebeğinin ağlamasına dayanamaz emziği verir; bebek susar, anne rahatlar. Böylelikle emzik isteyince ağlama, emziğin verilmesi, bebeğin susması ve annenin rahatlaması şeklinde bir kısır döngü oluşur ve bebeğe yalancı emziği bıraktırma çabası sonuçsuz kalır.
Bu kısır döngünün devam etmesinin nedeni, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak açıklanmaktadır?
Öğrencilerine ödev yapma alışkanlığı kazandırmak amaıyla yapıtkları her ödeve bir yıldız veren ve toplam on yıldız kazananlara bir kitap hediye eden bir öğretmen, aşağıdaki davranış kontrol tekniklerinden hangisini kullanmaktadır?
Aşağıdakilerden hangisi edimsel koşullanma kuramına göre bir davranışın kazanılmasına örnek verilebilir?
Öğrencilerinin sınıf tartışmalarına katılmalarını ancak tartışmaların derste işlenen konuyla sınırlı kalmasını isteyen bir öğretmen, bu amaçla önce öğrencilerini konuyla ilgili konuşup konuşmadıklarına bakmaksızın her söz alışlarında, sınıfın çoğunluğunun tartışmalara katıldığını gördükten sonra da sadece işlenen konuyla ilgili bir şeyler söylediklerinde ödüllendirir.
Öğretmenin öğrencilerin sınıf tartışmalarına katılmalarını sağlamak için kullandığı teknik aşağıdakilerden hangisidir?
Anne ve babası sık sık tartışan bir öğrenci, evdeki huzursuzluk ortamından kaçınmak için dersler bittikten sonra çeşitli bahaneler üreterek okulda kalma süresini uzatır.
Öğrencinin bu davranışı aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Yıllardır piyango bileti alıyorum. Çevremdeki herkese az ya da çok bir ikramiye çıktı. Bana bir kez olsun amorti bile çıkmadı. Artık bilet almayacağım.
Örnekteki kişinin kendisine amorti bile çıkmadığı gerekçesiyle bilet almaktan vazgeçmesi bir davranışın sürdürülmesinde aşağıdakilerden hangisinin önemli bir rol oynadığını göstermektedir?
Bir otomobil tamir ustası, çırak olarak işe başlayan bir genci teşvik etmek amacıyla bir şeyler öğrenmek için gösterdiği her çabayı aferin diyerek pekiştirmiş ve başlangıçta her aferin deyişinden sonra çırağın öğrenme gayretinin biraz daha arttığını gözlemiştir. Ancak bir süre sonra usta, aferin demesinin çırağı ilk günlerdeki kadar gayrete getirmediğini fark etmiştir.
Ustanın övgüsünün çırağı gayrete getirme işlevinin bir süre sonra azalmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Bir öğretmen ders sırasında konuşarak sınıfın düzenini bozan bir öğrencisinin bu davranışını bastırmak için onu sınıftan çıkararak cezalandırmıştır. Ancak öğretmenin beklentisinin aksine öğrencinin derste konuşma davranışı artmıştır.
Bu örnek, öğretmenlerin cezayı bir davranış kontrol tekniği olarak kullanırken aşağıdakilerden hangisini dikkate almaları gerektiğine işaret etmektedir?
Bir sürücü trafikte kendi aracını sıkıştıran başka bir araç sürücüsüne korna çalarak küfür etmiştir. Bu sırada araçta bulunan üç yaşındaki kızı bu olaya tanık olmuştur. Daha sonra babasının her korna çalışında kız küfür etmiştir.
Bu örnekte korna sesi küçük kızın küfür etme davranışını kontrol eden ne tür bir uyarıcıdır?
Antrenmanlarda son derece gayretli bir şekilde çalıştığı hâlde teknik direktörü tarafından maçlarda oynatılmayan bir futbolcu antrenmanlarda giderek daha az çalışır hâle gelmiş ancak teknik direktörün kendisini bir maçta oynatmasının ardından antrenmanlarda tekrar aynı gayretle çalışmaya başlamıştır.
Yukarıda verilen örneğe dayanarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir?
Evde istediklerini ağlayarak yaptırabilen bir çocuk, okula başladıktan sonra kısa bir süre içinde aynı davranışın işe yaramadığını öğrenir ve okulda istediklerini ağlayarak yaptırmaktan vazgeçer. Buna karşın evde ağlayarak istediklerini yaptırmaya çalışma sıklığında bir artma görülür.
Çocuğun evde isteklerini ağlayarak yaptırmaya çalışmasının sıklığındaki artış aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Bir ilköğretim okulunun hentbol takımını çalıştıran beden eğitimi öğretmeni oyuncuların sürekli olarak top oynamak istediklerini, dayanıklılıklarını artıracak diğer çalışmaları yapmaktan kaçındıklarını fark eder.
Bu beden eğitimi öğretmeninin oyuncularına dayanıklılık artırma çalışmalarına katılma alışkanlığını kazandırmak için başvurabileceği aşağıdaki yollardan hangisinin en az etkili olması beklenir?
Aşağıdaki örneklerin hangisinde bir davranışın ayırt edici uyarıcı tarafından kontrol edilmesi söz konusudur?
Bir fen ve teknoloji öğretmeni laboratuvar dersi bitiminde öğrencilerin laboratuvarı temiz bırakmalarını istemiş ancak öğrenciler temizlik yapmaktan hoşlanmadıkları için temizlikten kaçmışlardır. Bunun üzerine öğretmen de temizliği yaptırmak için masasını temizleyen öğrencilerin bir sonraki teneffüse çıkabileceğini söylemiştir.
Bu öğretmen öğrencilerin masaları temizlemelerini sağlamak için aşağıdakilerden hangisini kullanmaktadır?
