Eğitim Sayfam

……………………….. Osmanlı Devleti’nde anayasal düzenin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu gelişme ile kişi hak ve özgürlükleri genişletilmiştir. Kanun gücünün üstünlüğü ilkesi benimsenmiştir.

Yukarıdaki metinde “………………………” ile gösterilen yere demokrasi alanında meydana gelen aşağıdaki gelişmelerden hangisi getirilmelidir?

Aşağıdaki tabloda demokrasinin temel ilkeleri ve bu ilkelere ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Buna göre demokrasinin temel ilkelerinden hangisinin açıklaması yanlıştır?

1839 yılında yayınlanan Tanzimat Fermanı’nın bazı maddeleri şu şekildedir:

• Herkes kanun önünde eşit olacak, her gücün üstünde kanun gücünün olduğu kabul edilecektir.
• Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir.
• Askere alma ve terhis işlemleri belirli kurallara bağlanacaktır.
• Müslüman, Hristiyan ve Musevi bütün halkın can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır.
• Vergiler herkesin gelirine göre toplanacaktır.
• Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse malı ve mülkü satabilecek veya miras bırakabilecektir.

Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz?

1876 Anayasası’na göre yapılan seçimlerle ilk Osmanlı Mebusan Meclisi 19 Mart 1877 tarihinde padişahın da katıldığı bir törenle açılmıştır. Bu meclis; üç kıta üzerinde yaşayan çeşitli ırklara, dinlere ve mezheplere bağlı milletvekillerini ilk defa bir araya getirmiştir. Meclis açıldıktan kısa bir süre sonra Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir. Meclisin çalışmasından memnun olmayan II. Abdülhamit, Osmanlı-Rus savaşını gerekçe göstererek meclisi kapatmıştır.

Verilen metinden hareketle aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz?

Göktürklere ait olan Bilge Kağan Yazıtı’nda şu ifadeler geçmektedir:

“Türk milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Devletim var olduğu için, kısmetim var olduğu için ölecek milleti diriltip besledim. Çıplak milleti giydirdim, fakir milleti zengin ettim. Başka milletler arasında onları pek üstün kıldım.”

Verilen bilgiden hareketle Göktürklerle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz?

Günümüz demokrasinin temelleri Eski Yunan toplumunda ortaya çıkmıştır. Eski Yunan’da merkezî bir devlet yoktu. Birbirinden bağımsız site adı verilen kent devletleri vardı. Bu sitelerde halk agora adı verilen meydanda toplanıp bir meclis oluşturuyordu. Yasaları kabul eden, savaşa, barışa ve vergi toplanmasına karar veren organ bu meclisti. Meclise sadece şehrin mahallelerinden seçilen hür erkek yurttaşlar katılabiliyordu. Bu uygulama tarihte bilinen ilk demokrasi örneğidir.

Verilen metinden hareketle Atina’da ortaya çıkan ilk demokrasi uygulaması ile ilgili verilen çıkarımlardan hangisine ulaşılabilir?

Eski Türk devletlerinde adalet bir devlet töresiydi. Hakan bile kanuna aykırı davranırsa cezalandırıldı. Türk kültüründe “meşveret” kavramı vardır. Yani en doğruyu bulabilmek için birilerine danışılmasıdır. Bu işlem kurultayda yapılırdı. Kurultayda devletin siyasi, askeri ve ekonomik konuları ile ilgili görüşmeler yapılır ve kararlar alınırdı. Kurultaya hakanın eşi de katılırdı.

Verilen metinde eski Türk devletlerindeki demokratik ilkelerden;

I- Milli egemenlik

II- Eşitlik

III- Hukukun üstünlüğü

IV- Katılımcılık

hangilerine dair bir bilgiye yer verilmemiştir?

Demokrasi ilk olarak Antik Yunan’da (Atina’da) uygulanmıştır. Halk meclisteki karar alma süreçlerine doğrudan katılırdı. Bu sisteme doğrudan demokrasi adı verilir. Ancak kadınlar ve Atinalı olmayan kişiler bu sisteme dahil değildi.

Verilen metinden hareketle kadınların ve Atinalı olmayan kişilerin karar alma süreçlerine katılamaması, demokrasinin temel ilkelerinden hangisine aykırıdır?

• Türk-İslam devletlerinde vakıflar ve şifahaneler insana ve diğer tüm canlılara faydalı olmaya çalışmışlardır.
• Osmanlı Devleti’nde halk dinî inançlarında serbesttir. Mahkemelerde adalet gözetilerek kimseye haksızlık ve ayrımcılık yapılmamasına özen gösterilmiştir.
• Osmanlı Devleti’nde Enderun Mektebi’nde bireysel farklılıklara değer verilmiş ve öğrenciler ilgi ve yeteneklerine uygun olarak eğitim görmüştür.
• Tanzimat Fermanı ile Müslüman ve gayrimüslim halka can, mal, namus güvenliği ile mülkiyet hakkı verilmiştir.

Türk tarihinde meydana gelen gelişmelerin yer aldığı yukarıdaki metinden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig adlı eserinde Türk töresinin bazı özelliklerini yansıtan şu sözler geçmektedir:

“Benim tabiatım da adildir. Ben işleri adalet üzerine hallederim, bey ve kul diye ayırmam… İster oğlum, akrabam ister yolcu, geçici misafir olsun benim için hepsi birdir; hüküm verirken hiçbirinde fark gözetmem.’’

Yusuf Has Habib’in sözünden yola çıkarak;

I- Sınıf ayrımına dayalıdır.

II- Bazı demokratik ilkelere rastlanılmaktadır.

III- Eşitlik anlayışı güçlenmiştir.

IV- İnsana değer verilir.

Türk töresi hakkında verilen çıkarımlardan hangilerine ulaşılabilir?